Mimo że od trzech lat jest na emeryturze, Ávila nadal jest związany z CSIC jako profesor honorowy
„Jeśli spowolnisz proces starzenia się mózgu, prawdopodobnie spowolnisz również proces starzenia się reszty ciała”. Tak zdecydowanie wypowiada się Jesús Ávila (Madryt, 1945), światowy autorytet w dziedzinie badań nad chorobą Alzheimera, wykształcony w Hiszpanii i Stanach Zjednoczonych. „Mózg zużywa 20% energii organizmu, mimo że stanowi tylko 2% jego objętości. Wraz z procesem starzenia się mózg zaczyna zużywać więcej energii niż reszta organizmu, co powoduje zarówno problemy neurodegeneracyjne, jak i obwodowe” – wyjaśnia.
Praca tego naukowca miała kluczowe znaczenie dla zrozumienia roli białek Tau w degeneracji neuronów. Prowadzi również badania wraz ze swoją grupą nad przeprogramowaniem komórek w Centrum Biologii Molekularnej Severo Ochoa (UAM-CSIC).
Styl życia jest równie ważny jak genetyka
Chociaż wiemy już, że genetyka stanowi tylko niewielką część procesu starzenia się, Ávila podkreśla tę kwestię. „Mózg nie jest odizolowaną komórką. To, co jemy, ćwiczenia fizyczne, sen, relacje społeczne – wszystko to ma wpływ na ich funkcjonowanie. Zły styl życia przyspiesza starzenie się mózgu. Ważne jest również cieszenie się życiem bez stresu i toksycznej rywalizacji. I zawsze starać się wysypiać” – zaznacza.
Jeśli chodzi o odpoczynek, biochemik dodaje ważną uwagę na temat rytmu odpoczynku i godzin, w których to robimy. „Oprócz unikania picia alkoholu i palenia tytoniu, fundamentalne znaczenie ma utrzymanie rytmu dobowego. Na przykład, po osiągnięciu pewnego wieku, jeśli powiesz: „wyjdę z przyjaciółmi i pójdę spać o piątej rano”, zaszkodzi to Twojemu zdrowiu i może spowodować poważne problemy zdrowotne. Możesz się równie dobrze bawić o trzeciej lub piątej po południu. Nie ma potrzeby zaburzania rytmu dobowego, aby spędzać czas z innymi: możesz spotykać się z przyjaciółmi, ale w sposób, który nie wpływa negatywnie na Twoje zdrowie ani wypoczynek”.
Można trenować mózg
Podobnie jak każdy mięsień, mózg można trenować – i należy to robić. „Uczenie się nowych rzeczy, czytanie, gra na instrumencie, rozmowy, rozwiązywanie problemów… wszystko to tworzy nowe połączenia neuronowe. Nie zapobiega to chorobie, ale może spowolnić jej skutki. Im bardziej aktywny jest mózg, tym bardziej jest odporny”.
A jaki wpływ mają emocje? Są bardzo ważne. „Czasami mówimy o mózgu, jakby był tylko biologicznym organem, ale jest on głęboko powiązany z emocjami. Chroniczny stres, smutek lub izolacja mogą wpływać na utrzymanie młodości mózgu. Dlatego zawsze podkreślam znaczenie prowadzenia aktywnego życia społecznego i dbania o zdrowie psychiczne tak samo jak o zdrowie fizyczne”.
W przypadku pogorszenia funkcji poznawczych, do neurologa
Kiedy pojawiają się pierwsze objawy pogorszenia funkcji mózgu, pierwszą rzeczą jest wizyta u lekarza. „Najpierw należy udać się do neurologa. Obecnie istnieją również testy krwi, które pozwalają wykryć poziom białek, takich jak fosforylowana TAU, i dowiedzieć się, czy problem już występuje. Następnie można spróbować zmniejszyć czynniki ryzyka, takie jak stres, a nawet słuchać dobrej muzyki, czytać książki, robić wszystko, co stymuluje mózg” – wyjaśnia specjalista.
Istnieją oczywiście inne kroki i rodzaje leczenia. „Następnie mamy strategie farmakologiczne i przeprogramowania komórkowego, które obejmują peptydy przekraczające barierę krew-mózg i aktywujące czynniki odmładzające. Stosuje się również senolityki w celu eliminacji komórek starzejących się, które nie funkcjonują i mają toksyczny wpływ na swoje otoczenie” – komentuje Ávila.
