Wynalezienie samolotu przez braci Wright w 1903 roku otworzyło przed nami świat. Obecnie nawet odległe zakątki naszej planety są na wyciągnięcie ręki. Międzynarodowe podróże, zwłaszcza te dalekie, powiązane zwykle są ze zmianą strefy czasowej, co niestety może być przyczyną problemów ze snem. Zagraniczne wakacje często wiążą się z wprowadzeniem zamieszania w naszym rytmie dobowym, a to bezpośrednio wpływa na sen. Co to jest jet lag i jak sobie z nim radzić?

JET LAG – (ang. jet lag syndrome) to zespół nagłej zmiany strefy czasowej. Pojawia się podczas podróży w kierunku wschód – zachód, związanych ze zmianą jednej lub kilku stref czasowych. Okres trwania objawów zależy od wielu czynników, jednakże jet lag jest stanem krótkotrwałym i zwykle ustępuje stosunkowo szybko.

Czynniki ryzyka wystąpienia zespołu jet lag.

Na przykre skutki nagłego zaburzenia rytmu dobowego narażony jest każdy. Istnieją jednak pewne cechy, uwarunkowania i predyspozycje, które sprawiają, że jet lag może być bardziej dokuczliwy. Jakie?

• podróże wschodnie (powodują skrócenie doby),
• dalekie podróże związane z przekroczeniem wielu stref czasowych jednocześnie,
• trudności w adaptacji do zmian,
• skłonności do rutyny i usystematyzowanego planu dnia,
• podeszły lub bardzo młody wiek (poniżej 5 roku życia),
• istniejące przed podróżą problemy z zasypianiem lub utrzymaniem i jakością snu,
• niedogodności podczas lotu (utrudniające wypoczynek w jego trakcie),
• spożywanie dużych ilości alkoholu przed lub w trakcie lotu.

W jaki sposób objawia się jet lag?

Dla zespołu nagłej zmiany strefy czasowej charakterystyczne jest uczucie zmęczenia i senności. Dodatkowo mogą pojawić się złe samopoczucie, dezorientacja, rozkojarzenie i kłopoty z koncentracją, rozdrażnienie, a nawet dolegliwości bólowe głowy, odwodnienie czy problemy żołądkowo – jelitowe.

Jak zminimalizować negatywny wpływ podróży na sen?

Przede wszystkim należy odpowiednio przygotować się do wyjazdu. W przypadku podróży na wschód warto przez kilka dni poprzedzających wyjazd kłaść się wcześniej, a w przypadku podróży na zachód – nieco później. Przed wylotem należy szczególnie zadbać o higienę snu (o tym w jaki sposób spać, żeby się wyspać przeczytacie w naszym artykule o dobrym śnie – klik!). Przyjęcie łagodnych środków nasennych np. melatoniny jest warte rozważenia, natomiast tą opcję radzimy skonsultować wcześniej z lekarzem. Podczas lotu, ani bezpośrednio przed nim, nie powinno się spożywać alkoholu ani kofeiny– zwłaszcza w dużych ilościach. Zalecane natomiast jest picie wody, szczególnie na pokładzie samolotu, w celu zapobiegania odwodnieniu i jego przykrym skutkom.

Baby on board

My dorośli potrafimy lepiej lub gorzej wytłumaczyć sobie koncepcję stref czasowych i dzięki temu przygotować i oswoić się do zmiany. Jeśli chodzi o dzieci, zwłaszcza te najmłodsze poniżej 5 roku życia, sprawa nieco bardziej się komplikuje. Jak ułatwić naszym pociechom wyjazd, żeby jak najmniej odczuły jet lag?

• Podróżować do miejsc, gdzie różnica czasu wynosi maksymalnie 3 godziny.
• Przez kilka dni przed wyjazdem postarać się dostosować rytm dobowy dziecka do kraju docelowego, przesuwając sen nocny odpowiednio wcześniej lub później w zależności od kierunku podróży.
• Nie planować zbyt wielu atrakcji na kilka pierwszych dni – skupić się na odpoczynku i aklimatyzacji.
• Rozważyć nocny przelot – istnieje spora szansa, że dziecko go prześpi.

Pamiętaj, że Twoje dziecko nie rozumie zmian i ciężej mu je zaakceptować, dlatego może bardziej niż na co dzień potrzebować wsparcia rodziców. Dziecko najbezpieczniej czuje się w obecności mamy i taty, warto więc poświęcić mu tyle zaangażowania, uwagi i troski, ile wymaga – szczególnie w pierwszej dobie wyjazdu.